Maria M.: W pewnym małym miasteczku...

Nic nie dzieje się bez przyczyny…

W izbie jest jeszcze ciemno, Wojtek siada na brzegu łóżka i oddycha głęboko. Zsuwa nogi na drewnianą podłogę i wychodzi przed chałupę. Nad polem zawisła mgła, nie mogąc się zdecydować czy unieść się ponad ziemią, czy opaść na nią powoli i łagodnie. Wojtek siada na ławce ustawionej tuż przy ścianie i zamiera w bezruchu. Przed oczami ma jeszcze obraz ojca przesuwającego się wzdłuż polnej drogi w stronę krzyżówki prowadzącej do małego miasteczka. Wie, że to tylko sen, z którego obudził się gwałtownie, ale strach wywołany nim nie chce go opuścić.

Strach, ból u nasady głowy, penetrujący ciało, rozchodzący się po jego zakamarkach, zmuszający do ciągłego powrotu do widoku oddalającego się ojca.

- Czego właściwie się obawiam? – zastanawia się Wojtek.

- Niewiadomego, tego co może zdarzyć się w przyszłości – podpowiada Strach – obawiasz się, że zostaniesz sam, nie podołasz obowiązkom, nie będziesz miał kogo spytać o radę, schwycić za rękę, gdy zachwiejesz się w niepewności, że będziesz jadł, spał i pracował samotnie. Ludzie przejdą przez twój dom i pójdą dalej, do siebie, do swoich a ty zostaniesz znów sam. Będziesz z nimi, ale będzie cię otaczała pustka.

W tym momencie cicho skrzypnęły ciężkie, dębowe drzwi. Ojciec przestąpił próg pomiędzy ciepłem chałupy a chłodem poranka.

- Już wstałeś synu? Jest jeszcze wcześnie. – powiedział.

- Mam dużo pracy dzisiaj w polu i dookoła domu, wolałem mój dzień rozpocząć rychło.

Ojciec usiadł obok na ławce i zawiesił wzrok nad drogą prowadzącą do małego miasteczka. Po obu jej stronach jesień otrząsnęła już liście z wysmukłych topoli. Powiódł oczami po polach. Zboże zostało już skoszone, wymłócone a ziarno zawiezione do młyna. Będzie wystarczająco mąki i kaszy na całą zimę. Siana pachnącego letnim słońcem starczy na paszę a słomy na podściółkę dla zwierząt. Jeszcze tylko trzeba będzie wykopać ziemniaki, buraki i stojące na jednej nodze kapusty.

Jesień powoli dobiegała końca. W powietrzu czuło się chłód nadchodzącej zimy. Wieczorne koncerty owadów zamieniły się w pożegnalne głosy odlatujących ptaków. Gniazdo bocianie na dachu stodoły sąsiada od dawna już było puste.

Od strony obory słychać było konia przestępującego z nogi na nogę, brakuje mu pewnie siana. Trzeba też krowy wydoić, będzie świeże mleko na śniadanie i nie ma przecież chleba. Ojciec i Wojtek jednocześnie powstają z ławki. Czyżby myśleli o tym samym w tym samym czasie?

Przez cały dzień pracowali zgodnym rytmem, sporadycznie wymieniając uwagi czy spostrzeżenia. Wieczorem po wieczerzy zaplanowali prace na następny dzień.

- Pora iść spać synu, napracowaliśmy się dzisiaj, pora na odpoczynek.

- Jeszcze tylko zajrzę do obory, czy wszystko jest tak jak trzeba - odpowiada syn.

Ojciec potakuje głową na zgodę, zapatrzony w jedyną fotografię w chałupie, zawieszoną na bielonej wapnem ścianie. Młoda kobieta z dzieckiem na ręku i mężczyzna stojący obok niej uśmiechają się do niego.

- Jak to dawno było – myśli ojciec.

- Dlaczego mnie opuściłaś, dlaczego pozwoliłem ci odejść?

Kobieta nie odpowiada na pytanie, nadal uśmiecha się pogodnie. Jeszcze czuje dotyk jej dłoni na policzku, gdy wracał zmęczony z pola. Rękę miała szorstką i spracowaną, ale dla niego był to najdelikatniejszy dotyk jakiego kiedykolwiek doznał. Ta sama ręka, chłodna i nieruchoma nie odpowiedziała na jego uścisk, uściskiem, pogrążona we śnie wieczystym.

Z zamyślenia ocknął się na widok syna i sąsiada wchodzących do izby. To prawda, zupełnie zapomniał, że na dzisiejszą noc przypadała na niego kolej czuwania nad bezpieczeństwem mieszkańców wsi. We wsi panował zwyczaj, że każdej nocy dwóch mężczyzn obchodziło kilkakrotnie wszystkie zabudowania na wypadek zajścia niespodziewanych wydarzeń, jak na przykład pożaru. Wówczas można było natychmiast wszcząć alarm i rozpocząć akcję ratunkową. Nikt z mieszkańców nie pamiętał, kiedy i przez kogo ten zwyczaj został zainicjowany, ale nikt też nigdy nie kwestionował jego potrzeby.

Jesienne dni mijały szybko na ostatnich pracach w polu i przygotowaniach do zimy. W dużej części ziemniaki i inne warzywa zostały już zebrane z pola i zwiezione do gospodarstw. Gromadzono drewno na opał, gdyż starsi ludzie zapowiadali zimę mroźną i śnieżną. Poranki były zwykle chłodne a wstające słońce nie dawało wystarczająco ciepła, żeby zamienić szklane skorupy lodu na stawie w wodę. Mieszkańcy mieli więcej czasu na odpoczynek. Zbierano się zupełnie przypadkowo raz w jednej chałupie, raz w drugiej. Kobiety przędły, tkały czy wyszywały. Mężczyźni najczęściej rozmawiali o polityce. Wiele mówiło się o nadchodzącej wojnie. Przewidywania były, że rozpoczęcie jej może nastąpić na początku wiosny, kiedy ostatnie śniegi spłyną strumieniami i rzeką.

Wojtek słuchał rozmów wydawało by się bez specjalnego zainteresowania. Nie zabierał głosu w dyskusjach, nie tylko ze względu na szacunek do starszych wiekiem mężczyzn, ale również ze względu na niepokój jaki w nim rozniecały. Nie obawiał się o siebie. Był za młody, aby przyszły pobór mógł go zagarnąć mocą rozkazu i wcielić do armii. Strach rozbudzony snem o odchodzącym ojcu, szeptał zza tyłu głowy: zostaniesz sam, zostaniesz sam.

Prace polowe dobiegały końca. Zarówno ludzie jak i zwierzęta odczuwali trudy ciężkiego, wielomiesięcznego wysiłku. Mimo tego powracając do domów późnym już wieczorem mieszkańcy wioski śpiewali pieśni zasłyszane jeszcze od dziadków i rodziców. Zadowolenie i duma z dobrze wykonanej pracy, wykorzystanego efektywnie czasu pozwalała im zapomnieć o zmęczeniu, spękanych od słońca wargach, szarapatych od wiatru dłoniach.

Pod koniec jesieni nadszedł czas odwiedzin tych co już odeszli. Ojciec i syn udali się do pobliskiego cmentarza, przylegającego do parafialnego kościoła a ogrodzonego niezbyt wysokim murem. Był to dla nich czas wspomnień, zamyślenia i tęsknoty. Odkąd matka umarła Wojtek czuł, że jego rodzina jest niepełna. To tak jakbym nałożył na siebie kaftan a nie ubrał koszuli - myślał. Pustka nie została wypełniona, chociaż matki nie było z nimi od wielu lat. Obecność na cmentarzu dawała im złudzenie, że znów są razem. Starannie uporządkowali nagrobek, wyprostowali krzyż, który się nieco przekrzywił i zapalili świece. Wieczór nadchodził, gdy wrócili do domu, aby spożyć spóźnioną wieczerzę. Ojciec zamyślił się nad miską gorących ziemniaków okraszonych słoniną. Wojtek wiedział, że wraca do czasu, kiedy byli wszyscy we troje.

Jak przewidywano zima tego roku nadeszła szybciej niż zwykle. Biała kołdra śniegu pokryła błotniste drogi, nasiąknięte jesiennymi deszczami. W dzień śnieg skrzył się w promieniach słońca, w nocy skrzypiał pod nogami i błyszczał srebrnym pyłem. Święta przyjechały w saniach przesiąkniętych zapachem świerkowych igieł, tradycyjnych potraw, wyszorowanej do białości drewnianej podłogi. Mieszkańcy wsi świętowali z rozwagą, nie spiesząc się podczas spożywania posiłków, rozmawiając i dyskutując, wymieniając rady i opinie. Czas płynął wolniej niż zazwyczaj, rytm dni wyznaczały niezbędne prace wokół zwierząt. Ponownie świadomość i chluba z rzetelnie wykonanej pracy uzasadniała obecność tych kilku, leniwie biegnących dni.

Okres poświąteczny natomiast był przeznaczony na wszelkiego rodzaju naprawy, począwszy od narzędzi rolniczych a skończywszy na uprzęży dla koni. Oprócz tego ojciec rozpoczął planowanie nowego sezonu. Jakie zboża w tym roku zasieją i na którym kawałku pola. Może trzeba będzie dokupić jedną lub dwie krowy, no i oczywiście gromadę kur, gęsi i indyków. Wojtek cieszył się z tego, chętnie planował z ojcem co i kiedy powinno być zrobione lub zakupione. Dawało mu to pewność, że ojciec, ponieważ snuje tak rozległe plany, nie myśli już o pójściu na wojnę. Stał się spokojniejszy i bardziej cierpliwy. Zapomniał o śnie, który na długo przylgną do tyłu jego głowy i straszył go samotnością.

Wiosna pojawiła się bez uprzedzenia, pod koniec marca. Śniegi zalegające na polach zmieniły się w brudne kałuże. Ptaki pojawiły się nie wiadomo skąd, robiąc hałas wokół bezlistnych jeszcze drzew. Gospodarze, jeden po drugim wyruszyli na przegląd pól i łąk. Człapiąc powoli po miękkim i grząskim jeszcze gruncie. Wojtek z ojcem również obeszli pole i kawałek łąki, który do nich należał. Ziemia nie była jeszcze gotowa do zaorania, ale lada dzień przy dobrej pogodzie można by było spróbować. We wtorek w południe ojciec ubrał się odświętnie, zaprzągł konia do bryczki i nie mówiąc ani słowa udał się w stronę miasteczka. Wojtek miał robotę do zrobienia, ale nic mu nie szło. Niecierpliwie czekał na powrót ojca. Dopiero późno wieczorem ojciec zaczął mówić.

- Nadchodzi wojna, zaciągnąłem się do wojska, za dwa tygodnie mam stawić się na głównym placu małego miasteczka, skąd udamy się na ćwiczenia, aby przygotować się do walki – oznajmił spokojnie.

- Ależ ojcze, nie możesz zostawić mnie samego na gospodarstwie, nie podołam temu. Jak długo potrwa wojna? Kilka miesięcy, rok może? – odezwał się Wojtek drżącym ze zdenerwowania głosem.

- Wiem synu, ale obrona ojczyzny przed niebezpieczeństwem jest ważniejsza. Ojczyzna to jak matka, kiedy jej zabraknie kto nas ochroni, kto będzie czuwał nad naszym spokojnym snem?

Wojtek nie wiedział co ma odpowiedzieć, żal zasznurował mu usta, milczał. W ciszy udali się na spoczynek, ale sen przez długie godziny nie zamknął im powiek.

Kolejne dwa tygodnie spędzili zgodnie i pracowicie. Ojciec udzielał synowi rad, przestrzegał przed błędami jakie mógłby popełnić. Dnia piętnastego, z samego rana zaraz po śniadaniu był gotowy do drogi. Wojtek odprowadził go do kapliczki stojącej na skrzyżowaniu drogi prowadzącej do małego miasteczka. Ojciec przygarnął go do siebie, pocałował w czoło i Wojtek tak jak we śnie zobaczył jego oddalającą się postać.

Przez kilka następnych dni Wojtek miał nadzieję, że ojciec wróci zaraz do domu. Oczekiwał jego powrotu w każdej chwili. Spał czujnie na wypadek, gdyby ojciec wrócił podczas nocy. Codziennie wieczorem chodził w stronę kapliczki na skrzyżowaniu dróg i czekał. Pracował od wczesnego rana do późnych godzin wieczornych, wykonując pracę dwóch osób w pojedynkę. Pod koniec tygodnia zrozumiał, że jest sam i może liczyć tylko na siebie. Doznawał sprzecznych uczuć. Z jednej strony starał się pokonać strach, który ponownie uczepił się tyłu jego głowy, ale jednocześnie odczuwał pewnego rodzaju radość, że wszystko zależy od niego. W niedzielę po wieczerzy siedząc jeszcze przy stole, zdecydował, że nie jest w stanie podołać obowiązkom. Na siebie powinien wziąć te, które wymagają największego doświadczenia w pracach polowych. Do innych prostszych, robót zatrudni ludzi do pomocy. We wsi oprócz gospodarzy dobrze prosperujących, byli też tacy, którym nie wiodło się najlepiej. Nie posiadając wystarczającej ilości gruntu i to dobrej jakości, plony ich były ubogie, a zapasów z nich nie starczało na całą zimę. Byli to ludzie pracowici, gotowi do wszelkiego rodzaju robót. Wojtek znał ich bardzo dobrze i często z ojcem zatrudniali ich na kilka tygodni, szczególnie podczas żniw. Następnego dnia z rana wybrał się, aby z nimi porozmawiać i zaproponować im pracę. Do krów i całego ptasiego drobiazgu, a także do przygotowywania jadła zatrudnił kobietę, której mąż umarł kilka lat temu, zostawiając ją na niewielkim gospodarstwie z czwórką dzieci. W zamian za co obiecał jej jajka i mleko, a na jesień ziemniaki i mąkę. Do innych cięższych prac udało mu się przekonać gospodarza, który niejednokrotnie już jemu i ojcu pomagał. Był to człowiek w średnim wieku, dobrze zbudowany, silny i pracowity, ale także spokojny i rozumny. Mógł liczyć nie tylko na jego rzetelnie wykonaną pracę, ale również na radę, gdyby takiej potrzebował.

Życie w gospodarstwie zaczęło toczyć się nowym, nieco innym rytmem. W domu zrobiło się gwarno. Kobieta czasami pozwalała dzieciom przyjść podczas dnia, ale nie na długo. Odsyłała je do domu z kromkami świeżo upieczonego chleba, lekko pomoczonego wodą i posypanego cukrem. Wojtek nie sprzeciwiał się temu, gdyż kobieta pracowała uczciwie, traktując jego gospodarstwo jak swoje własne.

Mijały dni, tygodnie a w kolejności i miesiące. Pierwszy list od ojca nadszedł w połowie czerwca. Ojciec opisywał przebieg ćwiczeń jakie przeszedł zanim wyruszył na front, pierwsze potyczki z nieprzyjacielem, rannych i zabitych w walce. Dopytywał się co dzieje się w domu i jak Wojtek daje sobie radę ze wszystkim. Po kilku dniach Wojtek napisał do ojca również, odpowiadając jak umiał najlepiej na jego zapytania. W ten sposób powstała pomiędzy nimi innego rodzaju więź, będąc daleko od siebie nadal byli ze sobą. Nadal troszczyli się o siebie, dopytywali o zdrowie i dzielili się sprawami dnia codziennego. Wojtek myślał, że znał swego ojca dobrze, ale z listów jakie otrzymywał odczytał jego jeszcze inny obraz. Człowieka wrażliwego i silnie przywiązanego do swojej rodziny, gospodarstwa i wsi.

Po pracowitej wiośnie i upalnym lecie nadeszła jesień. Tego roku wysiłek ludzi przyniósł bogate plony. Wieczorami ponad polami rozbrzmiewał śpiew powracających do domów. Głośniejszy i weselszy niż zwykle. Słychać w nim było zadowolenie z dobrze wykonanej pracy i dumę z jej rezultatów. Tylko Wojtek mimo większych niż zwykle zapasów zboża, siana i wszystkiego co było potrzebne na przetrwanie zimy, był zakłopotany i smutny. Od pewnego czasu nie otrzymał listu od ojca, a kiedy wreszcie nadszedł nie był napisany jego ręką. Ktoś mu nieznany donosił, że ojciec był ranny w bitwie, przebywa w szpitalu, czuje się lepiej, ale nie jest w stanie jeszcze własnoręcznie napisać listu. Wojtek odpisał natychmiast i prosił o szybkie nadesłanie odpowiedzi. Minęło kilka długich tygodni, odpowiedzi nie było. Jesień zagłębiała się w szare wieczory, deszczowe dnie i melancholijnie snujące się dymy nad polami.

Dopiero jakiś czas po świętach ojciec doszedł do siebie na tyle, że mógł wstać z łóżka i wyjść przed chałupę. Ubrany w długi ciepły kożuch siadał na ławce i patrzył na drogę prowadzącą do małego miasteczka. Z czasem nabrał więcej sił i z ciekawością zajrzał do stajni, obory i innych zabudowań. Kiedy tego dnia kobieta poszła już do siebie zagadał do syna.

- Widzę, że dobrze poradziłeś sobie ze wszystkim. W gospodarstwie jest porządek, mąki, kaszy i wszystkiego co potrzeba dla ludzi jest pod dostatkiem. A i o zwierzynę zadbałeś, jak potrzeba. Pożegnałem cię jako mojego pomocnika a ty przywitałeś mnie po powrocie jako prawdziwy gospodarz.

- Tylko dlatego, że poszedłeś na wojnę, gdyby nie to nadal bym był twoim pomocnikiem – odpowiedział zadowolony z pochwały Wojtek - nic nie dzieje się bez przyczyny ojcze. Ale też pogoda mi sprzyjała i nie było tego roku żadnej klęski.

- Na wsi synu, są zawsze dwie klęski – powiedział ojciec – klęska urodzaju, gdy plony są bogate dla wszystkich, ceny za niskie, żeby opłacało się coś sprzedać, chyba, że oddać za darmo, aby się nie zmarnowało. Druga klęska nieurodzaju też dla wszystkich i wtedy ciężko jest przetrwać zimę.

Wojtek wiedział, że to jedno z powiedzeń ojca, jakie lubił powtarzać często przy różnych okazjach. Spojrzał na ojca i oboje roześmiali się serdecznie.

Niektórzy są przekonani, że nic w naszym życiu nie dzieje się bez przyczyny, że gdzieś głęboko w bliższej lub dalszej przyszłości jest odpowiedź na pytanie: Dlaczego? Jak daleko jest prawdziwe to stwierdzenie, nie potrafię powiedzieć, ale historia Wojtka posłużyła mi do jego zilustrowania.

Jako osoba urodzona i wychowana w mieście wiedzy dotyczącej życia na wsi zaczerpnęłam ze wspomnień bliskiej mi osoby, dla odmiany urodzonej i wychowanej na wsi. A powiedzenie ojca zacytowane na końcu opowiadania jest autentycznym powiedzeniem ojca tej osoby.

Msza święta (Saint Hyacinth Parish Ottawa)   
https://swjacek-tv.click2stream.com/

• dni powszednie (wtorek – piątek)  godz.19:00
• niedzielne msze święte: sobota 17:00; niedziela godz. 8:30 (ang), 10:00, 12:00.
  

W celu złożenia datku "na tacę" należy kliknąć na stronie  https://swjacek.ca na "Ofiara na kościół" w prawym górnym rogu