Małe północnoamerykańskie miasteczko położone malowniczo nad brzegiem rzeki, bez specjalnego stylu, pozbawione znamion przeszłości i dawno zatraconego robotniczego charakteru. Główna ulica niegdyś będąca centrum życia kulturalnego i socjalnego w niewielu miejscach zatrzymała ślady architektury dawnych lat. Kino, restauracje i bary wzdłuż niej zlokalizowane zastąpione zostały siedzibami banków i nielicznych lokalnych sklepów. Jedyna renomowana restauracja od lat ciesząca się dużą popularnością położona na obrzeżach miasteczka jest od kilku miesięcy miejsce mojej pracy. Jak często bywa w przypadku lokalnych biznesów borykających się z wieloma przeciwnościami moja funkcja jest bardzo szeroka i elastyczna w swoim zarysie. Dziś w noc wigilijną jestem ostatnią osobą ją (restaurację) opuszczającą. Do moich obowiązków należy ocena czystości pomieszczeń kuchennych, jadłospisu na nadchodzący dzień oraz uruchomienie systemu alarmowego po uprzednim sprawdzeniu drzwi wejściowych i bocznych. Jest prawie północ, po wielu godzinach intensywnej pracy odczuwam potrzebę zachłyśnięcia się świeżością nocy. Ostrożnie otwierając boczne drzwi znajduję się pod parasolem gwiaździstego nieba. Zatrzymuję się na pierwszym stopniu schodów prowadzących na tyły budynku, w kierunku pomieszczeń gospodarczych. Zawieszona przy framudze lampa z sensorem ruchu powinna się natychmiast włączyć. Pierwsza żarówka przepaliła się kilka dni temu, druga wczorajszej nocy. W natłoku przygotowań do szybko zbliżających się świąt nikt nie miał czasu ich wymienić.

Wewnątrz zmęczonego ciała nie odczuwam pośpiechu do powrotu do domu. Nikt na mnie nie czeka. Zapatrzona w błyszczące gwiazdami niebo cofam się do czasów dzieciństwa. Do wigilii siadano, gdy na niebie zaświeciła się pierwsza gwiazda. Z niecierpliwością oczekiwano na jej obecność, aby móc rozpocząć spożywanie posiłku a w kolejności rozpakowanie prezentów starannie ułożonych pod choinką. Przed zaśnięciem zwykle zadawałam jedno i to samo pytanie:

- Czy to prawda, że w noc wigilijną zwierzęta mówią ludzkim głosem?

- Oczywiście, że tak - cierpliwie odpowiadali rodzice - należy jedynie uważnie słuchać a mogą powiedzieć wiele.

Z ciszy przerywanej jedynie odgłosem jadących w oddaleniu samochodów, wyrywa mnie pojedynczy dźwięk. Podobny do tego jaki wydaje pokrywka odskakująca od słoika będącego pod wysokim ciśnieniem zawartości. Instynktownie analizuję jego pochodzenie i miejsce. Wysoko uniesiona pokrywa jednego z pojemników na odpadki kuchenne odsłania jego zawartość. Na obrzeżu niebezpiecznie pochylony ku jego wnętrzu średniej wielkości szop pracz pracowicie sortuje zawartość, opuszczając na ziemię resztki jedzenia. Z prawej strony pojemnika wynurza się ciemny kształt. Ciemnobrązowego koloru pies znacznej wielkości, trudnej do zidentyfikowania rasy ostrożnie rozgląda się dookoła. Po czym nie zauważając wyraźnego dla siebie niebezpieczeństwa rozpoczyna posiłek. Dwa dorosłe koty nadchodzą sprężystymi krokami, wyraźnie obznajomione z miejscem i zwyczajami. Mała polna mysz, do tej pory nie zauważona przeze mnie, posila się spokojnie w niewielkiej odległości od grupy zwierząt. Nikt nie zauważa mojej obecności. Stoję nieruchomo zaskoczona i zauroczona.

- Nigdy nie zrozumiem ludzi – pierwsza odzywa się piskliwym głosem mysz. Dlaczego mając do dyspozycji domy, ciepłe wygodne i suche wciąż są z czegoś niezadowoleni? W tym, w którym spędzam najchłodniejsze dni zimowe panuje cisza. Jego mieszkańcy nie rozmawiają ze sobą lub tylko wymieniają krótkie uwagi lub argumentują z każdego najmniejszego powodu.

- Nie mogę zabrać stanowiska w tej sprawie – odezwał się poważnie szop pracz – bo jak wiecie ponad wszystko cenie sobie wolność, niezależność i życie w naturze. Zbliżam się tylko do siedzib ludzkich, gdy brakuje mi pożywienia w miejscu, w którym mieszkam. Jedyne co mogę dodać, że nie wszystko co znalazło się w tym pojemniku nie nadaje się do dalszego spożycia. Wiele produktów nawet nie zostało rozpakowanych. Nie rozumiem z jakiego powodu ludzie marnują tak wiele żywności.

- Zgadzamy się z tobą – zawołały jednocześnie koty. Nigdy nie mieszkaliśmy pod ludzkim dachem, bardzo często jesteśmy głodni i nie mamy dostępu do wody – kontynuował kot szarego koloru. Kiedy ludzie zauważyli, że nasza matka nas oczekuje wywieźli ją do sąsiedniej miejscowości i tam pozostawili. W momencie, gdy byliśmy wystarczająco samodzielni matka zostawiła nas, znanym kocim zwyczajem. Trzymamy się razem, gdyż tak jest bezpieczniej. Żywimy się w miejscach podobnych do tego tutaj lub znajdując resztki pożywienia rzucone na ulicy, w parku, w pobliżu domów. Muszę jednak przyznać, że są miejsca w tym miasteczku, gdzie ludzie od czasu do czasu pozostawiają dla nas miski z jedzeniem i wodą. Odwiedzamy je tylko w nocy przy zachowaniu najwyższych środków ostrożności.

- Ja miałem dom dwukrotnie i dwukrotnie go straciłem – odezwał się pies wciąż przeżuwając jedzenie. W pierwszym było mi bardzo dobrze. Nie byłem też sam, ale z drugim psem. Ludzie z jakiegoś powodu nie chcieli być nigdy więcej razem. Sprzedali dom i zabrali moją siostrę ze sobą. Mnie przeznaczyli do adopcji. Pewnego dnia znalazłem się w nowym domu. Od początku go nie lubiłem. Właściwie niczego w nim nie brakowało a wręcz odwrotnie do tego stopnia, że musiałem ostrożnie się przesuwać pomiędzy meblami, kablami licznych komputerów, telefonów i telewizora. Ale panował w nich hałas i nieład, częsty płacz dzieci i podniesione głosy dorosłych. Dzieci nieustannie wkładały palce do moich uszu, nikt nie dbał o to, żeby zabrać mnie na saper albo wyszczotkować moje futro. Mogłem wyjść tylko na ogrodzone płotem niewielkie podwórko. Pewnego dnia zauważyłem, że bramka w ogrodzeniu jest otwarta. Nie zastanawiając się za długo przekroczyłem granicę wolności. Od tego czasu mieszkam w miejscach, które wydają mi się bezpieczne. W starych opuszczonych domach lub stodołach, w przyległym do miasteczka lesie a w zimie tam, gdzie jest cieplej, pod schodami ludzkich domów najczęściej. Całkowicie straciłem zaufanie do ludzi i rozeznanie na czym tak naprawdę im zależy. Na pewno nie na tym, żeby mieć spokojne, zgodne życie.

Posiłek zwierząt stopniowo zmierzał do końca. Szop pracz opuścił swoje stanowisko, mysz już dawno pobiegła prawdopodobnie w kierunku swojej nory. Koty po wylizaniu łap i oczyszczeniu wąsów z resztek jedzenia zgodnie oddaliły się w ciemność. Pies przez pewien czas spoglądał na czarność szyb tylnych okien restauracji, jakby oczekiwał znaku zaproszenia do wnętrza. Jednak i on lekkim truchtem pobiegł w stronę nieznanego. A ja zamyślona, pod wpływem usłyszanych słów stałam oparta o framugę długo jeszcze po ich odejściu.

Co czyni ludzi szczęśliwymi, wywołuje uśmiech na ich twarzy? Większy, bardziej okazały dom, najnowszy model samochodu, wakacje spędzone za granicą, wystarczająca ilość dóbr, pieniędzy i żywności? Czy kupno drugiego samochodu daje ten sam dreszcz zadowolenia jak zakup pierwszego? Czy większy i większy zasób oszczędności cieszy bardziej, czy wyzwala niepokój przed ich utratą? Nie będąc pewną odpowiedzi na postawione pytania postanowiłam zrobić rozeznanie w dostępnych książkach i oczywiście na Internecie.

Jeden z autorów (Deepak Chopra) napisał: „Jest możliwe osiągnięcie poczucia doskonałego szczęścia, wymagany jest istotny warunek - poświęcenie – trzeba zrezygnować z tego co zakładamy, że czyni nas szczęśliwymi.”

Inny z autorów (Thich Nhat Hanh) stwierdził: „Jest możliwe wyzwolić poczucie szczęśliwości przez praktykowanie uwolnienia tego co myślimy, że zrobi nas szczęśliwymi, gdyż może się okazać, że to co myślimy, że uczyni nas szczęśliwymi jest przeszkodą do osiągnięcia szczęścia. Istnieje również bardzo silny związek pomiędzy cierpieniem a szczęściem. Bez odczuwania cierpienia jest trudno osiągnąć stan szczęśliwości.”

Nie poprzestałam w tym momencie i odwołałam się do opinii osoby, którą bardzo cenię (Dalai Lama): „Celem życia jest być szczęśliwym. Możemy to osiągnąć przez praktykę podobną do ćwiczeń w osiągnięciu innych umiejętności. Jest możliwe natychmiastowe odczuwanie szczęścia poprzez pomaganie innym”.

Czy można to podsumować stwierdzeniem: Im bardziej czynimy innych szczęśliwymi tym więcej sami czujemy się szczęśliwi?

Natomiast informacja na jaką natrafiłam na Internecie dotyczyła wieloletnich studiów rozpoczętych w roku 1938 na Harwardzie. Początkowo prowadzone na nielicznej męskiej populacji z biegiem ponad 80 lat rozszerzyły swój zakres. Na ich podstawie stwierdzono, że ludzie bardziej związani z rodziną, przyjaciółmi i najbliższym środowiskiem lokalnym są bardziej szczęśliwi i fizycznie zdrowsi niż ci mniej związani. W konkluzji dyrektor prowadzonych studiów Robert Waldinger podsumował: ludzie, którzy są najbardziej usatysfakcjonowani w swoich latach 50 w swoich relacjach są najzdrowsi w wieku lat 80.

Nigdy nie zrozumiem ludzi – powtórzyłam głośno słowa wypowiedziane przez mysz. Dlaczego dążymy do osiągnięcia celów, które nie czynią nas szczęśliwymi a unikamy konsekwentnie i niszczymy mniej lub bardziej świadomie to co czyni nas zdrowszymi, pogodniejszymi i daje nam szansę żyć dłużej? Z jakiego powodu w naturze ludzkiej jest tak duża łatwość zniszczenia rodziny, najbliższych, przyjaźni, środowiska i samego siebie?